Tag: językoznawstwo

Wzgórze Panieńskie, Zbarskie i Babia Góra w „Gwarowej mapie Gniezna”

W drugim odcinku „Gwarowej mapy Gniezna – nazwy terenowe”, prof. Eliza Grzelak zajmie się gnieźnieńskimi wzgórzami, m.in. Wzgórzem Panieńskim, Zbarskim i Babią Górą.
Profesor wróci też do czasów wielkiego pożaru w 1819 roku i tego, jak po nim zmieniło się oblicze miasta oraz topografia Gniezna. Dowiemy się też, co oznacza słowo „rynek” i nazwy ulic Tumska i Farna oraz jaka zagadka etymologiczna stoi za naszą gwarową nazwą ulicy Chrobrego – „Kareją”.
Zapraszamy na kolejną porcję ciekawostek!
Cykl „Gwarowa mapa Gniezna – nazwy terenowe” realizowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury projektu „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.
https://youtu.be/8nY8ru4jNPw

Gwarowa mapa Gniezna – nazwy terenowe

Czy istnieje gwara gnieźnieńska, odmienna od poznańskiej/ wielkopolskiej? Jeśli uznać że tak, to tym, co odróżnia nasze blubranie są miejscowe nazwy terenowe, jak Kareja czy Weneja.

I właśnie nazwy terenowe Gniezna – ich językowy i historyczny rodowód – są tematem 4 filmowych „wykładów” prof. Elizy Grzelak pn. „Gwarowa mapa Gniezna – nazwy terenowe”. A te wykłady to po prostu fascynujące opowieści o naszym mieście odbitym w naszym języku.

Co środę, przez kolejne 4 tygodnie, na naszym profilu FB i YouTubie będziemy emitować premierowe odcinki „Gwarowej mapy Gniezna”.

W pierwszym odcinku prof. Grzelak rozwiąże dla nas kilka topograficzno-językowych tajemnic, m.in.:
– Od czego pochodzi nazwa Gniezno? I czy słowo „gniazdo” znaczyło kiedyś to samo, co oznacza dziś?
– Skąd wzięły się nazwy gnieźnieńskich jezior?
– Co wspólnego mają współczesne nazwy gnieźnieńskich osiedli z dawnymi osadami służebnymi?
– Czy nazwa rzeki Srawa wynikała z błędnego zapisu fonetycznego?

Cykl filmowy „Gwarowa mapa Gniezna – nazwy terenowe” realizowany jest w ramach projektu “Gwarze mówimy TAK!” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

 

 

XI PRETEKSTY: Michał Rusinek – spotkanie autorskie

Chcemy, aby XI Festiwal Literacki PRETEKSTY gościł długo w Waszej pamięci, postanowiliśmy zatem pięknie go zakończyć. Na „pożegnalne” festiwalowe spotkanie zaprosiliśmy autora „Pypci na języku”, „Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej” i „Wierszyków domowych” – Michała Rusinka. Rozmowa z gościem w niedzielę 5 września o godz. 18.00 na Dziedzińcu Starego Ratusza.

Jego twórczość sięga w różne strony literackiego świata, co być może powoduje zdziwienie, że „ten pan Rusinek” od książki o Szymborskiej i tamten „Pan Rusinek” – językoznawca, i jeszcze jeden Rusinek – piszący piosenki – to ten sam twórca.

Ale wymieńmy wszystko w jako takim porządku, więc po pierwsze: Michał Rusinek to językoznawca. Jego literacki debiut: „Między retoryką a retorycznością” wiele miał wspólnego z pracą doktorską pisaną na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z uczelnią związany jest do dzisiaj – na Wydziale Polonistyki prowadzi zajęcia z teorii literatury, teorii przekładu i creative writing. Pisuje także felietony o książkach i języku.

Następnie trzeba wspomnieć postać Wisławy Szymborskiej. Wkrótce po otrzymaniu przez poetkę Nagrody Nobla to właśnie Michał Rusinek został jej sekretarzem. Tę funkcję pełnił aż do śmierci poetki. Jest „ojcem chrzestnym” nazw żartobliwych gatunków literackich stworzonych przez Szymborską: lepiej, odwódka i moskalik. Od 2012 roku jest prezesem Fundacji imienia Wisławy Szymborskiej.

Bywa tłumaczem z języka angielskiego i pisuje książki dla dzieci – z wielkimi sukcesami. Był dwukrotnie wyróżniony w konkursie Świat Przyjazdy Dziecku, organizowanym przez Komitet Ochrony Praw Dziecka, za książki „Gdziekolwiek jestem – jest i Miś” oraz „Wihajster”. Z kolei „Wierszyki domowe” uzyskały tytuł Książki Roku Polskiej Sekcji IBBY oraz zostały wpisane na listę Białych Kruków – White Raven.

Kalejdoskop twórczych aktywności Michała Rusinka mieści jeszcze sporo, żeby tylko wspomnieć: słuchowiska radiowe, piosenki (m.in. dla Grzegorza Turnaua i Anny Marii Jopek), czy libretta musicali.

Mieszka i pracuje w Krakowie.

XI Festiwal Literacki Preteksty organizują: Miasto Gniezno wraz z Biblioteką Publiczną Miasta Gniezna.
Wsparcia udzielają partnerzy: Miejski Ośrodek Kultury, Stary Ratusz w Gnieźnie, Stowarzyszenie “Ośla Ławka”, Latarnia na Wenei, Stowarzyszenie “Fantasmagoria”, Klub Krytyki Politycznej w Gnieźnie.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Zdjęcie Beata Zawrzel

 

XI PRETEKSTY: prof. Jerzy Bralczyk – spotkanie autorskie

Jest naprawdę niewiele osób cieszących się tak wielkim autorytetem i jeszcze mniej tych, które dodatkowo darzy się też niesłabnącą sympatią. Połączenie tych dwóch postaw – szacunku do imponującej wiedzy oraz sympatii do człowieka o barwnej osobowości – doświadcza bez wątpienia, i to od dekad, nasz tegoroczny „PRETEKSTOWY” gość – profesor Jerzy Bralczyk.

Profesora Bralczyka zna każda Polka i każdy Polak. Jego zachwyt językiem polskim, wiedza i charyzma, z jaką opowiada o polszczyźnie stawia go na podium wśród jej popularyzatorów. Profesora po prostu chce się słuchać i…czytać. Na nasze czytelnicze szczęście jest on płodnym autorem – na koncie ma aż 27 książek, pisuje także felietony. Jest twórcą wielu radiowych audycji i programów telewizyjnych dotyczących języka polskiego. W pamięci wielu widzów zapisały się programy takie, jak: „Mówi się”, „Słowo o słowie”, „Na słówko”, „Słowo się rzekło”.

Jako językoznawca interesuje się głównie językiem mediów, reklamy i polityki. Choć pochodzi z Ciechanowa, to Warszawa jest miejscem, z którym związał się zawodowo. Na Uniwersytecie Warszawskim w 1969 roku obronił tytuł magistra filologii polskiej, by po kolejnych czterech latach uzyskać tytuł doktora nauk humanistycznych. Habilitował się w 1986 roku, a od roku 2000 może się poszczycić tytułem naukowym profesora. Od 1988 roku nieprzerwalnie związany jest z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie obecnie wykłada na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii.

Należy do wielu stowarzyszeń językoznawczych, w tym do Rady Języka Polskiego, Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komitetu Językoznawstwa PAN. Z zamiłowaniem zbiera wszelkie wydania „Pana Tadeusza,” a także podręczniki dobrego zachowania i mówienia.

Na rozmowę z profesorem Jerzym Bralczykiem zapraszamy drugiego dnia XI Festiwalu Literackiego Preteksty  – tj. 3 września o godz. 19.00 na Dziedzińcu Starego Ratusza, wstęp wolny.

XI Festiwal Literacki Preteksty organizują: Miasto Gniezno wraz z Biblioteką Publiczną Miasta Gniezna.
Wsparcia udzielają partnerzy: Miejski Ośrodek Kultury, Stary Ratusz w Gnieźnie, Stowarzyszenie “Ośla Ławka”, Latarnia na Wenei, Stowarzyszenie “Fantasmagoria”, Klub Krytyki Politycznej w Gnieźnie.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Zdjęcie Michał Mutor/agencja Gazeta