Kategoria: Fyrtel

Wystawa na Fyrtlu

Dziękujemy serdecznie Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Witkowo za organizację wspaniałej „Wystawy na Fyrtlu!”. Prace Eugenii Bartz, Krystyny Pietrewicz, Czesławy Rybarczyk, Aleksandry Sawy i Danuty Walczak zachwyciły nas swoją różnorodnością i oryginalnością. To był niezwykły wieczór pełen sztuki i inspiracji. Dla niektórych z Pań była to pierwsza tak duża wystawa – jesteśmy pod ogromnym wrażeniem Waszego talentu! ️Wystawa ta to efekt wspólnej pracy wielu osób. Dziękujemy serdecznie wszystkim artystkom za piękne prace, Bibliotece w Witkowie za organizację, a także naszym sponsorom, dzięki którym to wydarzenie mogło się odbyć.

Dziękujemy: Kirchhoff Automotive z siedzibą w Gnieźnie
Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

Blubrajmy na Fyrtlu

Nasza wielkopolska gwara jest niezwykle bogata, oryginalna i ciekawa. Jest wciąż językiem żywym. Posługują się nią ludzie na co dzień, tworzone są nowe teksty literackie: wiersze, piosenki, opowiadania. Co najważniejsze, gwary używają też młodzi ludzie i dzieci.
Aby ją utrwalić Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna i BAZA Centrum Edukacji Kreatywnej zaprosiły wszystkie gzuby i rojbry do językowej przygody z wielkopolską gwarą razem z rodzicami i nauczycielami.
Wszyscy chętnie rozmawiali „jak to drzewiej w Gnieźnie bywało”: „Za chłopaka czy za dziewuchy kożdy jeden miał swój fyrtel, gdzie się bawił z dzieciarnią, skąd wracał upyplany, skatajony, ale uchichrany. Można było wywijać fikołki na sztendrze, trzeba było ino pamiętać, żeby się nie przekopyrtnąć i potem nie dudlać. Było też gonito, co trzeba było pyndzić jak szalony. Albo chowano, cośmy się kitrali i czómpali w chęchach. Bździągwy za to lubiły chycać na skakance, a szczuny się zakładały, która skusi.” Takie wspomnienia i literackie teksty gwarowe udowodniły, że gwara jest językiem łączącym pokolenia, dlatego trzeba jak najczęściej „godać po naszymu”.
Podczas 10 warsztatów gwarowych „Blubrajmy na Fyrtlu” połączyliśmy gwarą około 400 osób w ramach miejskiego Festiwalu Dziedzictwa Kulturowego Fyrtel pod auspicjami Cała Polska Czyta Dzieciom.
Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

Gala Fyrtla

Ewa Pilarska-Banaszak została tegoroczną laureatką prestiżowej Nagrody Kulturalnej Miasta Gniezna – Królika!
Finałowa gala Festiwalu Fyrtel, organizowanego przez Bibliotekę Publiczną Miasta Gniezna, jak co roku była okazją do uhonorowania osób działających na rzecz lokalnej kultury. Tak było również w tym roku.
Podczas wydarzenia wręczono również inne wyróżnienia. Medal Królewski, nową nagrodę ustanowioną z okazji nadchodzącego jubileuszu #Gniezno2025, otrzymali Andrzej Janka i Dawid Jung z rąk Prezydenta Michała Powałowskiego. Certyfikat Króliczej Łapy, przyznawany przez Kapitułę Królika za inicjatywy promujące Gniezno, trafił w ręce społeczności Latarnia na Wenei.
Jednak najważniejszym momentem wieczoru było wręczenie Królika, Nagrody Kulturalnej Miasta Gniezna, która co roku trafia do osoby szczególnie zasłużonej w dziedzinie kultury. W tym roku statuetka powędrowała do Ewy Pilarskiej-Banaszak.
Serdecznie dziękujemy wszystkim Bibliotekom za obecność i zaangażowanie w to wyjątkowe wydarzenie. Wasze wystąpienia wzbogaciły ten wieczór i podkreśliły, jak ważną rolę pełnią biblioteki w kształtowaniu lokalnej kultury.
Gratulacje dla wszystkich laureatów i wyróżnionych! Wasza praca i pasja są inspiracją dla nas wszystkich, a wasze osiągnięcia nieustannie przyczyniają się do rozwoju kultury w naszym mieście.

Festiwal Fyrtel dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

Dzień 3 Fyrtla – był poświęcony kobietom!

Zaczęliśmy od wyjątkowej wyprawy po Gnieźnie pod przewodnictwem Szczuna z Kareji – Jarosława Mikołajczyka, który wprowadził nas w fascynujący świat historii miasta z perspektywy jego niezwykłych Obywatelek. To była prawdziwa podróż śladami kobiet, które współtworzyły Gniezno na przestrzeni wieków.
O 17:00 odbyła się premiera przewodnika herstorycznego „Gnieźnieński Szlak Kobiet” autorstwa Kamila Arya Kasprzak, podczas której autorka rozmawiała z Katarzyna Wilczkowska. Przewodnik ten rzuca nowe światło na historie kobiet, które miały ogromny wpływ na rozwój naszego miasta.
Chwilę później, o 18:30, Paweł Bąkowski miał przyjemność przepytać Grzegorza Gajka w temacie „Tysiąc lat historii… kobiet”. Rozmowa dotyczyła zarówno historii, jak i przyszłości, z zapowiedzią nowego wydawnictwa Gajka, które przygotowuje specjalnie na Milenium Koronacji Królewskich w 2025 roku!
To był dzień pełen inspiracji, refleksji nad rolą kobiet w historii i niezapomnianych rozmów. Dziękujemy, że byliście z nami!
Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

Fyrtel: Dzień drugi w pigułce

Wczoraj mieliśmy przyjemność uczestniczyć w inspirującym wykładzie prof. Elizy Grzelak pt. „Język regionalny jako źródło tożsamości”. Prof. Grzelak z pasją opowiadała o tym, jak gwara i język regionalny kształtują naszą tożsamość lokalną oraz wpływają na kulturę, tradycje i poczucie przynależności.
O godzinie 19:30 odbyło się natomiast spotkanie z członkami Kapituły Nagrody Kulturalnej Miasta Gniezna „Królika”. Był to wieczór pełen wspomnień i refleksji nad bogatą historią oraz dynamicznym rozwojem kultury gnieźnieńskiej, który pozwolił nam docenić zarówno dorobek przeszłości, jak i nowe inicjatywy kształtujące współczesną tożsamość kulturalną miasta.
Festiwal Fyrtel dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

Pogadajmy na Fyrtlu

Wydarzenie FYRTEL, które w tym roku zyskało nowy, wyjątkowy wymiar, przekraczając granice Gniezna, odbyło się z wielkim sukcesem. Po raz pierwszy mieszkańcy całego powiatu gnieźnieńskiego mieli okazję uczestniczyć w tym wyjątkowym przedsięwzięciu. Dzięki współpracy z Instytutem Literackim im. Marii i Franciszka Rubaszewskich oraz lokalnymi bohaterami, spotkania odbyły się w aż siedmiu gminnych bibliotekach. Każde z nich przyciągnęło licznych uczestników i stworzyło niepowtarzalną okazję do poznania dziedzictwa kulturowego Ziemi Gnieźnieńskiej.
Spotkania, które poprowadził Karol Soberski, odbyły się w następujących terminach:
18 września 2024 r., Jacek Molenda w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Kłecko
20 września 2024 r., Bartosz Krąkowski w Bibliotece Publicznej Gminy Kiszkowo
24 września 2024 r., Janusz Sztukowski w Bibliotece Publicznej Gminy Mieleszyn
25 września 2024 r., Paweł Noskiewicz w Gminnej Bibliotece Publicznej w Zdziechowie
1 października 2024 r., Tadeusz Panowicz w Bibliotece Publicznej i Centrum Kultury Gminy Łubowo
2 października 2024 r., Jan Kulpiński w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Czerniejewo
3 października 2024 r., Bożena Szymanowska w Bibliotece Publicznej Gminy Niechanowo
Zwieńczeniem kulturalnych wydarzeń będzie wystawa pt. „Z pasji tworzenia”, która odbędzie się w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Witkowo. Wernisaż tej niezwykłej ekspozycji planowany jest na 18 października 2024 r., o godzinie 17:00. Serdecznie zapraszamy!
Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.
foto. Pojezierze24.pl

A na Fyrtlu powiedzieli

Dzieci rzadko już używają w domu gwary. Tylko tam, gdzie mieszkają razem rodziny wielopokoleniowe, są dziadek i babcia, dzieci posługują się jeszcze czasem gwarą. Ale potrafią ją bardzo łatwo przełożyć na czystą polszczyznę i na odwrót. Tak jak to zrobili dzieci z gnieźnieńskich przedszkoli i uczniowie klas I-III szkół podstawowych podczas warsztatów prowadzonych przez Bibliotekę Publiczną Miasta Gniezna i BAZĘ -Centrum Edukacji Kreatywnej, w ramach miejskiego Festiwalu Dziedzictwa Kulturowego Fyrtel.
Okazało się, że dzieci doskonale wiedzą co oznaczają słowa: „giry”, „pyry”, gzik”. Dlatego potrafiły zrozumieć wiersze pisane gwarą z książki „Szneka z glancem” Elizy Piotrowskiej,czy ”Hekla na hulajpecie, czyli fraszki z naszego fyrtla” Rafała Rosoła czytane w ramach akcji Cała Polska Czyta Dzieciom.
Warsztaty ukazały, że trzeba jak najczęściej „godać po naszymu”.
Zostało przeprowadzonych 10 warsztatów dla około 500 dzieci.

Warsztaty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

X FESTIWAL DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GNIEZNA „FYRTEL”

JUBILEUSZOWA EDYCJA

Drzewa w jesiennych barwach to niewątpliwa oznaka zbliżającej się

kolejnej, dziesiątej już, edycji „Fyrtla” – festiwalu poświęconego dziedzictwu kulturowemu Pierwszej Stolicy Polski i Ziemi Gnieźnieńskiej. To prawdopodobnie jedyne takie wydarzenie w naszym kraju w całości skupiające swą narrację i budujące program wokół życia przeszłego i teraźniejszego lokalnej społeczności. Niezmienne motto festiwalu „Fyrtel w stanach skupienia kultury” jest ponadto zachętą dla lokalnych artystów i animatorów do realizacji przedsięwzięć artystycznych z dziedziny filmu, literatury, muzyki, teatru oraz sztuk wizualnych inspirowanych „jedynym takim miastem na świecie”.

Bogaty program jubileuszowej edycji festiwali wypełnią: warsztaty, spotkania autorskie, wykłady, panele dyskusyjne, spacery, spektakle, wystawy i koncerty.

WARSZTATY i WYKŁADY

Gwara wielkopolska i dzieje żeńskiej części gnieźnieńskiej społeczności będą motywami przewodnimi tegorocznych zajęć warsztatowych. Na te pierwsze zaprasza „Dom Sąsiedzki Pod Sówką” przy Filii nr 2 Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna. Pod swojsko brzmiącymi nazwami „A na Fyrtlu powiedzieli” i „Blubrajmy na Fyrtlu” kryją się zajęcia skierowane nie tylko do dzieci, ale i dla całych rodzin (zapisy: filia2@biblioteka.gniezno.pl). Z kolei historię Gnieźnianek odsłonią kolejne warsztaty z cyklu „Społeczna historia Gniezna”, które poprowadzi duet: Kamila Kasprzak-Bartkowiak i Paweł Bartkowiak (zapisy: kkasprzak5@wp.pl). Gwara będzie także przedmiotem wykłady prof. Elizy Grzelak pt. „Język regionalny jako źródło tożsamości”, który odbędzie się 9 października 2024 r. o g. 18.00 w Starym Ratuszu.

SPOTKANIA AUTORSKIE, ROZMOWY i… SPACER!

Tegoroczny cykl rozmów na jubileuszowym „Fyrtlu” rozpocznie panel dyskusyjny pt. „Teraz My! – młodzi twórcy i animatorzy o sobie i swoich planach”, który odbędzie się 8 października 2024 r. o g. 17.30 w Centrum Kultury „Scena to Dziwna”. „Kulturników” i „Kulturystów” Gniezna urodzonych już w XXI wieku przepyta Krzysztof Szymoniak.

Dzień później (9/10, g. 19.30) to samo uczyni Piotr Wiśniewski, który poprowadzi rozmowę z członkami Kapituły „Królika” – Nagrody Kulturalnej Miasta Gniezna. Kapituła liczy aktualnie aż 13 osób, więc zapowiada się bardzo ciekawie!

Piątek 11 października to z kolei dwa spotkania. Najpierw (g. 17.00) odbędzie się premiera przewodnika herstorycznego pt. „Gnieźnieński Szlak Kobiet” autorstwa Kamili Kasprzak-Bartkowiak, z którą porozmawia Katarzyna Wilczkowska. Nieco później (g. 18.30) Paweł Bąkowski przepyta pisarza Grzegorza Gajka w temacie „Tysiąc lat historii…kobiet”. Nie zabraknie z pewnością zapowiedzi nowego wydawnictwa autora uznanych powieści o tematyce słowiańskiej, które powstaje specjalnie na Milenium Koronacji Królewskich w 2025 roku!

W sobotę, 12 października zawędrujemy na osiedle Grunwaldzkie, o którym wiele lat temu książkę pt. „jest w Gnieźnie takie osiedle” napisał Marian Kowalski. Spotkanie z okazji ponownego wydania tej trudno dziś dostępnej monografii poprowadzi Rafał Wichniewicz.

Pójdziemy też w Miasto! Naszym przewodnikiem będzie sam Szczun z Karei, czyli Jarosław Mikołajczyk, który oprowadzi nas po Gnieźnie śladami jego Obywatelek (11 października, g. 16.00, zbiórka pod Starym Ratuszem).

WYSTAWY i SPEKTAKLE

Fotografie Mikołaja Szymkowiaka, ucznia kierunku „Fotografia i Multimedia” TEB Edukacja, pod wspólnym tytułem „Lepsze miejsce” zostaną zaprezentowane na wystawie, której wernisaż w Centrum Kultury „Scena To Dziwna” odbędzie się 8 października o g. 17.00. Dodajmy, że wychowanek Waldemara Stube został tegorocznym laureatem prestiżowej Grand Press Photo (kategoria „Stories, sekcja „Young Poland”).

Teatr Wszelki Wypadek, który pod kierunkiem Tomasza Kujawskiego działa przy Miejskim Ośrodku Kultury, od lat przyzwyczaił nas do scenicznych wzruszeń i zaskoczeń. I nie inaczej będzie w tym roku! „Emigranci”, których obejrzymy w sobotę 12 października o g. 19.00 w sali widowiskowej MOK to próba zmierzenia się ze słynnym dramatem Sławomira Mróżka.

KONCERT i NAGRODA „KRÓLIKA”

Podsumowaniem jubileuszowego „FYRTLA” będzie „Wieczór na Fyrtlu” 13 października 2024 r. o g. 17.00 w Teatrze im. Aleksandra Fredro w Gnieźnie. Podczas koncertu nie tylko poznamy Laureata/Laureatkę Nagrody Kulturalnej Gniezna, ale i posłuchamy występów Orkiestry Miłej Gnieznu oraz Asi Czajkowskiej i Bogdana Hołowni. Uwaga: na wydarzenie obowiązują bezpłatne 1-osobowe zaproszenia do odbioru w placówkach Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna.

Skoro o „Królikach” mowa to poznajmy tegorocznych Nominowanych!

Sara Powaga i Regina Borkowska-Kędzierska  – osobowości świata muzyki, pedagożki, animatorki kultury, twórczyni wielu inicjatyw muzycznych pierwszej stolicy.

Tadeusz Panowicz – człowiek-orkiestra: pisarz, regionalista, kolekcjoner, liternik artystyczny, propagator historii Wielkopolski, niepoprawny gawędziarz i bibliofil.

Ewa Pilarska-Banaszak – wybitna altowiolistka, pedagożka, muzykolożka i badaczka historii muzyki. Twórczyni „Capella Musica Gnesnenis” – wyjątkowej inicjatywy propagującej muzykę dawną.

Sebastian Uciński – światłoczuły obserwator otaczającego świata, którego fotoreportaże są dowodem profesjonalizmu i fotograficznej wszechstronności.

NIE TYLKO W GNIEŹNIE

Jubileuszowy FYRTEL przekracza w tym roku granice naszego miasta i rusza w bogaty świat dziedzictwa kulturowego Ziemi Gnieźnieńskiej. Dzięki współpracy z Instytutem Literackim im. Marii i Franciszka Rubaszewskich z „bohaterami” lokalnych społeczności spotkamy się aż w 7 bibliotekach publicznych gmin powiatu gnieźnieńskiego. Oto program spotkań, które poprowadzi Karol Soberski:

18/09/2024 g. 17.00 Jacek Molenda/ Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Kłecko

20/09/2024 g. 17.00 Bartosz Krąkowski/ Biblioteka Publiczna Gminy Kiszkowo

24/09/2024 g. 17.00 Janusz Sztukowski/ Biblioteka Publiczna Gminy Mieleszyn

25/09/2024 g. 17.00 Paweł Noskiewicz/ Gminna Biblioteka Publiczna w Zdziechowie

01/10/2024 g. 17.00 Tadeusz Panowicz/ Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury Gminy Łubowo

02/10/2024 g. 17.00 Jan Kulpiński/ Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Czerniejewo

03/10/2024 g. 17.00 Bożena Szymanowska/ Biblioteka Publiczna Gminy Niechanowo.

Z kolei w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Witkowo odbędzie się wystawa „Z pasji tworzenia” (wernisaż 18 października 2024 r. , g. 17.00).

Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny!

Organizatorzy: Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna/ Miasto Gniezno

Partnerzy: Gnieźnieński Uniwersytet Trzeciego Wieku, Teatr im. A. Fredry w Gnieźnie, Klub Krytyki Politycznej w Gnieźnie, Miejski Ośrodek Kultury, Scena Kultury „Scena To Dziwna”, Instytut Literacki im. Marii i Franciszka Rubaszewskich, Muzeum Początków Państwa Polskiego.

Organizatorzy wydarzeń poza Gnieznem: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Kłecko, Biblioteka Publiczna Gminy Kiszkowo, Biblioteka Publiczna Gminy Mieleszyn, Gminna Biblioteka Publiczna w Zdziechowie, Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury Gminy Łubowo, Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Czerniejewo, Biblioteka Publiczna Gminy Niechanowo, Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Witkowo.

Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2024”.

 

Podsumowanie roku 2023: IX Festiwal FYRTEL

9. Festiwal „FYRTEL” był kolejną edycją wydarzenia poświęconego zachowaniu i promocji bogatego dziedzictwa kulturowego Gniezna – Miasta Trzech Kultur. „Fyrtel” jako wyjątkowy „festiwal o Mieście” integruje lokalną społeczność zarówno w kontekście kulturowym, jak i współpracy międzypokoleniowej.

W bogatym programie dziewiątej edycji festiwalu znalazły się m.in. warsztaty: „Gniezno, którego już nie ma”, „Społeczna historia Gniezna – postmodernizm”, „Notatnik miejski – Skiereszewo oraz „A na Fyrtlu powiedzieli”; wystawa fotografii Janusza Chlasty pt. „Wydarzenia kulturalne” z cyklu „Światłoczuła historia Fyrtla”. Nie zabrakło ciekawych spotkań i wykładów oraz premierowych pokazów filmowych („Polania” w reż. Pawła Bartkowiaka). Kulminacją wydarzeń festiwalowych był tradycyjnie koncert „Wieczór na Fyrtlu” w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, podczas którego zaprezentowano najciekawsze projekty artystyczne oraz ogłoszono Laureata „Królika” – Nagrody Kulturalnej Miasta Gniezna. W trakcie wieczoru wystąpił zespół Pere Lachaise oraz komik-iluzjonista „Pan Li”. W wydarzeniach festiwalu wzięło udział 1159 osób.

Organizatorzy: Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna/ Miasto Gniezno
Partnerzy: Gnieźnieński Uniwersytet Trzeciego Wieku, Teatr im. A. Fredry w Gnieźnie, Klub Krytyki Politycznej w Gnieźnie, Archiwum Państwowe w Gnieźnie, Baza – Centrum Edukacji Kreatywnej, Miejski Ośrodek Kultury.

9. Festiwal Fyrtel dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2023”.

Gnieźnieński postmodernizm w Czytelni

Pięć wielkoformatowych, szaro-niebieskich plansz i siedem narratorek kreślących tekstem i światłoczułym obrazem lokalny postmodernizm w architekturze. Tak można by streścić temat najnowszej wystawy, która na początku grudnia została otwarta w Czytelni Biblioteki Głównej przy ul. Mieszka I.

Przypomnijmy, że ekspozycja pt. „Społeczna historia Gniezna – postmodernizm”, to pokłosie jesiennych warsztatów przeprowadzonych przez koordynatorów lokalnego Klubu Krytyki Politycznej, we współpracy z książnicą i I Liceum Ogólnokształcącym, które dotyczyły tytułowego nurtu w architekturze. Podczas warsztatowych spotkań siedem uczennic I LO, czyli Kinga Juszczyk, Alicja Kubiś, Julia Kierzenkowska, Sandra Olejniczak, Marcelina Owczarek, Julia Raźniewska i Zofia Żuchowska, najpierw dowiedziały się czym jest postmodernizm w różnych dziedzinach sztuki, a następnie poznały jego architektoniczne realizacje, by wreszcie samodzielnie odnieść się do ich gnieźnieńskich przykładów.

Co ważne, pewną mapą i wskazówką dla młodych uczestniczek, stała się stworzona przez prowadzących warsztaty wystawa z 2016 roku pt. „Duchy transformacji – nowe formy”, która prezentowała większość postmodernistycznych budynków, czyli powstałych po 1989 roku w Gnieźnie. Jakie spośród nich obiekty wybrały licealistki? Najlepiej samemu sprawdzić w Czytelni Biblioteki Głównej, a zachętą niech będą takie tytuły poszczególnych plansz: „Instytut Kultury Europejskiej jak Galeria lub Bazylika?”, „Istna abstrakcja przy Roosevelta”, „Muszla, fortepian, tort, a może dzieło Gaudiego?” czy „Zamek na Poznańskiej”. Zapraszamy do miłego, nieco ironicznego i przewrotnego oglądania!

9. Festiwal Fyrtel dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2023”.