Kategoria: 13 Preteksty

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spektakl “Merylin Mongoł” Teatru Wszelki Wypadek

Finałowy wieczór Pretekstów zakończył się brawurowo – ten przymiotnik najlepiej oddaje to, co wydarzyło się w sali koncertowej Starego Ratusza. Spektakl “Merylin Mongoł” Teatru Wszelki Wypadek nie pozwoli dziś zapewne usnąć spokojnie wielu jego widzom. Siła dramatu Nikołaja Kolady i znakomita, przejmująca gra aktorska wywołały grad oklasków i uznanie dla interpretacji Tomasza Kujawskiego.
To gorzko-gorzka, momentami brutalna, a od początku do końca przejmująca opowieść o pragnieniu wyrwania się z beznadziei – daremnym i równie beznadziejnym. Pragnieniu odmiany i ucieczki ze świata, w którym nawet koniec świata jawi się jako scenariusz optymistyczny. Bo przed trzęsieniem ziemi uchroni schron, a przed beznadzieją życia schronić się nie da. Nie w miejscu, w którym nie da się odetchnąć – dosłownie i w przenośni.
Dziś już żegnamy się z Państwem – publicznością Festiwalu Literackiego PRETEKSTY. Bardzo dziękujemy za cztery wspólne dni i zapraszamy jutro – do biblioteki, po literaturę.
Festiwal organizują: Miasto Gniezno wraz z Biblioteką Publiczną Miasta Gniezna.
Wsparcia udzielają partnerzy: Wielkopolska Izba Gospodarcza, Miejski Ośrodek Kultury, Stowarzyszenie “Ośla Ławka”, Klub Krytyki Politycznej w Gnieźnie, GUTW, IKE, Biblioteka Pedagogiczna w Gnieźnie, KDoK, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich.
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spotkanie z Katarzyną Michalczak

Niezwykle szczere, wartościowe i dodające otuchy oraz… odwagi było dzisiejsze spotkanie, które rozpoczęło 4. dzień Festiwalu Preteksty. Katarzyna Michalczak, poetka, prozaiczka, socjolożka i mama syna z zespołem Aspergera przyjechała do Gniezna spotkać się z czytelnikami swojej głośnej książki “Synu, jesteś kotem”.
W rozmowie z Agnieszką Antosik pojawiło się spekturm… tematów, które porusza książka, a której lektura do głębi porusza czytelników, często rodziców dzieci nieneurotypowych. Jak powiedziała w rozmowie Katarzyna Michalczak, książkę pisała przede wszystkim dla siebie samej, żeby wyrzucić i przepracować swoje własne niełatwe doświadczenie z wychowywaniem syna w spektrum autyzmu. Diagnoza była dla niej olśnieniem – okazała się też zwyczajnie przydatna w polepszeniu społecznego funkcjonowania syna, choćby w szkole. Wcześniej jej dziecko odbierano jako niegrzeczne. Jasna diagnoza stała się więc jak niczym widoczna chorągiewka, którą można pomachać, by wskazać innym w czym tkwi problem i jak należy podchodzić do dziecka w spektrum.
“Synu, jesteś kotem” to boleśnie szczery zapis jej doświadczeń, w tym dochodzenia do diagnozy i pogodzenia się z tym, że rodzicielskie oczekiwania i wyobrażenia o dziecku spełnić się nie mogą. Jak zauważyła autorka, w ostatnich latach akceptacja dla nieneurotypowości rośnie, i w skutek edukacji, i pojawiania się tego tematu w przestrzeni publicznej. Tak też traktuje swoją osobistą opowieść, w której zresztą oddaje głos synowi. Jako społeczeństwo powoli zaczynamy się otwierać na inność. Ale i sama Katarzyna Michalczak, po roku od napisania książki, patrzy na swoje doświadczenia nieco inaczej, gdyż – jak przyznała, a było to pierwszy publiczne wyznanie – w międzyczasie zautodiagnozowała się jako osoba z ADHD. Więc teraz, wstecz, swoje macierzyńskie zmagania postrzega jako zetknięcie dwóch nieneurotypowości.
Podczas rozmowy, także wśród pytań czytelników, pojawiło się wiele dodatkowych kwestii: wsparcia systemowego osób nieneurotypowych, kultury terapeutycznej czy wreszcie osobistych próśb o radę. Na koniec spotkania znalazł się też czas na pytania dotyczące innych artystycznych działań Katarzyny Michalczak, dla której tworzenie jest – jak podkreślała dopytywana przez prowadzącą – rzecz najważniejszą. A jest to twórczość wieloraka – poezja, rysunek, śpiew, joga, masaże, twórcze przetwarzanie snów. Można by rzec – całe spektrum artystycznych wcieleń w jednej osobie.
13. Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : panel “Strategie i bezpieczeństwo”

Festiwalową sobotę zakończył ponad dwugodzinny panel “Strategie i bezpieczeństwo”. W auli IKE UAM – wypełnionej do ostatniego miejsca – rozmawiali zaproszeni goście: dr Jacek Bartosiak – prawnik, dr nauk społecznych, ekspert ds. geopolityki i strategii. Autor książek i bloga na temat geostrategii Stanów Zjednoczonych, Chin i Rosji: „Najlepsze miejsce na świecie. Gdzie Wschód zderza się z Zachodem” (2023), “Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju” (2018), “Pacyfik i Eurazja. O wojnie” (2016); Marek Budzisz – dziennikarz, działacz polityczny i analityk. Zajmuje się tematyką Europy Wschodniej w wymiarze społeczno-politycznym. Autor książek o tematyce gospodarczej i geopolitycznej „Samotność strategiczna Polski” (2022), „Wszystko jest wojną. Rosyjska kultura strategiczna” (2021) oraz gen. Waldemar Skrzypczak – generał broni SZ RP w stanie spoczynku. Oficer dyplomowany wojsk pancernych. W latach 2008-2009 dowódca wojsk lądowych. Od 2011 doradca ministra obrony, a w latach 2012-2013 podsekretarz stanu w MON. Współautor książki „Moja wojna”– wspólnie z M. Majewskim, P. Reszką (2010) oraz wywiadu-rzeki „O wojnie w Ukrainie i bezpieczeństwie Polski”(2022). Z panelistami rozmawiała dr Katarzyna Jędraszczyk (Uniwersytet im. A. Mickiewicza – Instytut Kultury Europejskiej w Gnieźnie).Punktem wyjścia i polem tematycznym panelu była oczywiście sytuacja geopolityczna po wybuchu wojny w Ukrainie. Wojna spowodowała, że poczucie bezpieczeństwa w naszej części Europy zmieniło się fundamentalnie. Wśród tematów pojawiły się zatem takie kwestie, jak: kultura strategiczna, rozwój polskich sił zbrojnych, scenariusze geostrategiczne dla Polski i świata, zaangażowanie i gwarancje NATO, armia nowego wzoru czy kwestie poboru powszechnego czy dowodzenie scentralizowane vs zdecentralizowane. Całe spotkanie – w tym także pytania od publiczności – było rejestrowane: można je zobaczyć tutaj.

Spotkanie odbyło się dzięki współpracy Wielkopolskiej Izba Gospodarczej, Instytutu Kultury Europejskiej UAM oraz Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna. Zostało zorganizowane w ramach 13. Festiwalu Literackiego PRETEKSTY, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spotkanie z Cezarym Łazarewiczem

Sobotę, trzeci dzień Pretekstów, rozpoczęło bardzo ciekawe spotkanie z reportażystą Cezarym Łazarewiczem. Ciekawe już przez same tematy, które podejmuje w swoich reporterskich śledztwach autor – sprawy głośne i kontrowersyjne, takie jak sprawa Gorgonowej, śmiertelne pobicie Grzegorza Przemyka (za którą otrzymał Nagrodę Literacką NIKE) i wreszcie, w ostatniej książce sprawę śmierci Stanisława Pyjasa. Właśnie tej książki – “Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa” – głównie dotyczyła rozmowa, którą poprowadził dziennikarz Aleksander Karwowski. Książka nie przeszła bez echa – wywołała wiele polemik, gdyż według śledztwa Łazarewicza, a wbrew utrwalonej legendzie, Pyjas – student polonistyki z Krakowa, zaangażowany w działalność nieformalnej grupy studenckiej – nie został wcale zamordowany (w 1977 roku) przez esbecję, a po prostu zginął w wyniku wypadku. To wniosek po niemal 5 lat pracy autora, który prześledził 90 teczek w archiwum IPN, rozmawiał z ponad 80 osobami związanymi z tą sprawą. Analogii z bohaterem poprzedniej książki być nie może – w sprawie śmiertelnie pobitego Grzegorza Przemyka esbecja próbowała sprawę zaciemnić, w przypadku Pyjasa – sama starała się wszystko rozjaśnić. Łazarewicz podkreślał, że jego ostatnia książka jest o tym, jak powstaje mit – bo sprawa Pyjasa o historia zmitologizowana, zwłaszcza w Krakowie, gdzie autor jest teraz persona non grata.
Rozmowa o ostatnim śledztwie była punktem wyjścia do opowieści o pracy reporterskiej i reportażu jako takim. Jak mówił gość, dla niego w reportażu najciekawsza jest prawda oraz emocje, ale oczywiście reportaż musi być dobrze udokumentowany. Łazarewicz opowiadał też o kulisach pracy przy wcześniejszych reporterskich śledztwach. I o swojej pracy dziennikarskiej. Wspomniał, że w Gnieźnie był wcześniej jeden raz – właśnie jako dziennikarz podczas pielgrzymki Jana Pawła II. Jak zabawnie podsumował, do Gniezna przyjeżdża tylko dla papieża i czytelników.
13. Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spotkanie z Markiem Krajewskim

120 minut spotkania z “Królem polskiego kryminału” czyli wrocławskim pisarzem Markiem Krajewskim minęło w mgnieniu oka.
Z pewnością zasługa w tym osoby prowadzącej – Agnieszki Ziebarth, kierowniczki Biblioteki IKE UAM, która nie tylko sięgnęła do ponad dwudziestu książek w dorobku autora, ale i spróbowała (z powodzeniem!) namówić naszego gościa do osobistych, intymnych niemalże zwierzeń.
Dowiedzieliśmy się sporo o warsztacie pisarza oraz przekonaliśmy się o ważności rytmu dnia i istocie nawyków i przywiązaniu do szczegółów.
Dopisała także znakomita gnieźnieńska publiczność, która ustawiła się w długą kolejkę po upragniony autograf.
13. Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spotkanie z Ziemowitem Szczerkiem

Drugi dzień Pretekstów zaczęliśmy europejsko, choć nie od tej Europy, która pierwsza przychodzi nam na myśl w związku z tym przymiotnikiem, a od Europy Środkowej. To właśnie tam prywatnie i pisarsko ciągnie Ziemowita Szczerka, naszego festiwalowego gościa, i tam zakorzeniona jest jego tożsamość.
Rozmowa w Czytelni Biblioteki Głównej, którą poprowadził Paweł Bartkowiak, orbitowała wokół ostatniej książki Ziemowita Szczerka, czyli wokół “Wymyślonego miasta Lwowa” – taki tytuł nosi ta eseistyczna opowieść o mieście, do którego autor jeździ od blisko trzydziestu lat. Szczerek zaczął ją pisać przed rosyjską agresją, a skończył już po wybuchu pełnoskalowej wojny. Jak mówił, nie musiał jednak książki przeredagowywać – jest w niej i Lwów przedwojenny, i wojenny. A samo miasto było i jest – jak mówi Szczerek – traktowane w Ukrainie jak swego rodzaju “Eurodisneyland”, prawdziwie europejskie miasto. Po wojnie stało się w gruncie rzeczy drugą zapasową stolicą Ukrainy – przeniosły się tam z Kijowa choćby redakcje mediów czy wiele innych instytucji.
Ale nie tylko lwowskie fascynacje autora były przedmiotem rozmowy. Wiele miejsca poświęcono Europie Środkowej, po której Szczerek podróżuje namiętnie, a zapisy z tych podróż finalizują się w jego książkach, choćby “Międzymorzu”. Ułatwia mu to znajomość języków – serbskiego, ukraińskiego, rosyjskiego czy słowackiego. Wszystkie książki Szczerka łączy niepodrabialny styl, określany przez wielu reportażem gonzo. Sam autor twierdzi, że w ostatniej książce się “uspokoił” i powstrzymał przed szalonymi galopadami. Ale to właśnie ów nerw, śmiałość, a wręcz zuchwałość ocen oraz uważne oko do obserwacji czynią z niego autora poczytnego i lubianego. Co widać było też po gnieźnieńskim spotkaniu – sala była wypełniona czytelnikami. Ziemowit Szczerek, indagowany przez prowadzącego, odniósł się też do innych kwestii, z których jest rozpoznawany – choćby swojej niepokornej lewicowości czy rozpalających emocje fejsbukowych statusów. Jak powiedział – lubi czasami “wywrócić stołek”. Podzielił się także swoimi obserwacjami z Wielkopolski, zauważając brak reportażu traktującego właśnie o naszym regionie. Jak podkreślił, Wielkopolska ma wiele wspólnego z opisanym przez niego Lwowem – podobną mieszczańską tkankę. Zapowiedział też kolejną książkę – ma traktować o granicach.
13. Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

PRETEKST(y) do czytania: “Najlepsze miejsce na świecie. Gdzie Wschód zderza się z Zachodem”

Jednym z gości dyskusji „Strategie i bezpieczeństwo”, obok Marka Budzisza i gen. Waldemara Skrzypczaka, będzie dr Jacek Bartosiak. Panel odbędzie się w auli IKE UAM, w sobotę 2 września o godz. 17:00. Najnowsza książka dra Jacka Bartosiaka nosi tytuł “Najlepsze miejsce na świecie. Gdzie Wschód zderza się z Zachodem”.

“Najnowsza publikacja Jacka Bartosiaka nie jest poświęcona USA, Chinom czy Rosji – to książka o Rzeczpospolitej i o tym, czym ona jest i jakie mamy wobec niej marzenia.

Konflikt o panowanie nad światem stał się faktem. Czy Polska ma pomysł na swoją pozycję w tej rozgrywce? Z jednej strony mamy walczącą o utrzymanie imperialnego statusu Rosję, z drugiej – mające swoje cele kraje Europy Zachodniej, z Niemcami i Francją na czele. Nad głowami tych graczy rozgrywa się konflikt USA–Chiny, a w samym sercu coraz bardziej rozgrzanego tygla interesów tkwi Polska.

  • Czy polskie państwo ma obecnie przemyślaną strategię?
  • Jak powinna ona wyglądać?
  • Czy grozi nam wojna?
  • Co z naszymi elitami politycznymi w nowych, dużo trudniejszych czasach?

To pytania, na które wszyscy – jeśli chcemy być świadomymi obywatelami – musimy sobie szczerze odpowiedzieć.

Jacek Bartosiak wyjaśnia, dlaczego na naszych oczach stary ład przestał obowiązywać i znów stosuje się dawne chwyty, które już nigdy nie miały być używane. Opisuje rywalizację i wojnę, która trwa, choć nie zawsze jesteśmy jej świadomi.

Bartosiak to polski Harari geopolityki. Obrazowy i sugestywny styl wypowiedzi sprawia, że jego książki pochłania się jak dobry kryminał. A czytają je wszyscy – specjaliści, stratedzy, historycy i politycy. Każdy, kto chce zrozumieć sytuację Polski na tle zmian międzynarodowych układów. Każdy, kto chce zapewnić Polsce bezpieczeństwo na lata.”

(opis pochodzi od wydawcy)

Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

PRETEKST(y) do czytania: “Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa”

Reportażysta Cezary Łazarewicz będzie gościem trzeciego dnia festiwalu Preteksty – 2 września o godzinie 15:00 w auli “Medyka”. „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa” to najnowsza książka naszego gościa:

“Rano 7 maja 1977 roku w kamienicy przy Szewskiej w Krakowie znaleziono zwłoki mężczyzny. Był nim Stanisław Pyjas – student polonistyki, zaangażowany w działalność nieformalnej grupy studenckiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, która nawiązała kontakt z Komitetem Obrony Robotników i szybko stała się obiektem rozpracowania przez Służbę Bezpieczeństwa. Uczestnicy grupy byli zastraszani, inwigilowani, a nawet umieszczono pośród nich tajnych informatorów. Dlatego też podejrzenia o spowodowanie śmierci Pyjasa od razu padły na funkcjonariuszy bezpieki. W niedzielę 15 maja z inicjatywy przyjaciół Staszka na ulice miasta tłumnie wyszli studenci i jego mieszkańcy. W żałobnym marszu, nazwanym później czarnym, ruszyli pod Wawel, gdzie powołano Studencki Komitet Solidarności, pierwszą jawną opozycyjną organizację studencką w Krakowie.

Protokoły i notatki SB, milicji, prokuratury, a także relacje i wspomnienia uczestników i świadków krakowskich wydarzeń posłużyły Cezaremu Łazarewiczowi do skrupulatnego odtworzenia przebiegu i tła śledztw w sprawie tragicznej śmierci Stanisława Pyjasa – zarówno tego prowadzonego za komuny, jak i wznowionego w 1991 roku. Autor ukazał mechanizmy działania i interesy państwowych służb i organów, cele ich przełożonych oraz motywacje zwerbowanych współpracowników. Sportretował członków wolnościowego ruchu studenckiego, by śledzić także ich późniejsze losy. Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa to również historia wielkiej przyjaźni, którą spotkała niepojęta zdrada.”

(opis pochodzi od wydawcy)

Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

PRETEKST(y) do czytania: “Wymyślone miasto Lwów”

Spotkane z Ziemowitem Szczerkiem rozpocznie drugi dzień „Pretekstów”, 1 września, a odbędzie się w Czytelni Biblioteki Głównej o godzinie 17:00. Dziś polecamy najnowszą książkę autora: “Wymyślone miasto Lwów”:

“Lwów – ukraiński, polski, galicyjski, austriacki, austro-węgierski, żydowski, europejski, poradziecki… To miasto jest jak kostka Rubika, nie jest łatwo rozdzielić poszczególne kolory i zbudować jednolitą ściankę. A wielu próbowało! Zwykle tożsamości mieszają się ze sobą, tworząc obraz fascynujący i nieoczywisty. I zmienny – bo to miasto, które ciągle wymyśla siebie od nowa.

Dla Ziemowita Szczerka Lwów to po prostu jego miasto. Miejsce, które zna od lat i w którym czuje się u siebie. Pisze o jego historii, bolączkach, zmianach, bohaterach pierwszego, drugiego i trzeciego planu. Patrzy mu prosto w twarz – zarówno wtedy, kiedy Lwów nakłada przykrywający wszystko makijaż sceniczny, jak i wtedy, kiedy miasto nad ranem z trudem dochodzi do siebie po nocnej hulance.”

(opis pochodzi od wydawcy)

Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY – VI Gnieźnieński Turniej Książkożerców

Wszystkim, którzy uwielbiają czytać i lubią czasem odrobinę radosnej rywalizacji – proponujemy niecodzienne spędzenie wieczoru wśród innych moli książkowych.

Już 22 września wraca Turniej Książkożerców, który – choć z przerwami – towarzyszy Pretekstom od początku. W tym roku odbędzie się po raz szósty.

Członkowie Klubu Dyskusji o Książce, działającego od kilkunastu lat przy gnieźnieńskiej bibliotece, zapraszają do sprawdzenia swojej wiedzy o książkach, bohaterach i autorach. Quiz będzie dotyczył znajomości nie tylko klasyki ani też nie tylko najnowszych książkowych premier. Na miłośników słowa pisanego czekają konkursowe pytania w różnorodnej formie, atmosfera jak w teleturnieju i książkowe nagrody. A przede wszystkim – dużo zabawy.

VI Gnieźnieński Turniej Książkożerców na formułę otwartą. Mogą w nim wziąć udział trzyosobowe drużyny złożone z uczestników powyżej 15. roku życia. Zapraszamy uczniów (i nauczycieli) szkół ponadpodstawowych, grupy znajomych, kółka zainteresowań, a nawet reprezentacje firm i organizacji – jeśli tylko lubicie czytać, lubicie konkursy i chcecie spotkać innych wielbicieli książek.

Turniej odbędzie się 22 września (piątek) o godz. 17:00 w sali koncertowej Starego Ratusza.

Zapisy zostaną uruchomione na początku września – śledźcie wydarzenie na Facebooku oraz strony Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna i Klubu Dyskusji o Książce.