Gwarze mówimy TAK – Biblioteka Gniezno

Rozbudzanie lokalnego patriotyzmu – podsumowanie warsztatów gwarowych

Człowiek bez tradycji jest jak drzewo bez korzeni. Tradycja ma w sobie coś wartościowego, czego szkoda byłoby stracić, ma w sobie swoiste i niepowtarzalne piękno. To dzieci są kolejnym ogniwem w łańcuchu tradycji, która jeśli ma przetrwać, potrzebuje kontynuacji. Małe dzieci są ciekawe świata i pozbawione barier. Nie wstydzą się czegoś robić „bo to obciach”, są otwarte na wszelkie pomysły. Im wcześniej będziemy dzieciom pomagali uwewnętrzniać ważne wartości tym głębiej się one w nich zakorzenią. Będzie to dla nich naturalne, normalne.

Wychodząc z tego założenia Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna przygotowała i przeprowadziła szereg warsztatów dla dzieci w celu poznawania własnego regionu, miasta, dzielnicy w celu rozbudzenia patriotyzmu lokalnego oraz dumy z miejsca zamieszkania.

Bardzo ważnym elementem naszej tradycji jest gwara – język naszych przodków.

Ukoronowaniem edukacji gwarowej dzieci było spotkanie z znakomitym specjalistą w tej dziedzinie, a zarazem aktorem teatralnym Andrzejem Malickim w Przedszkolu nr 17 „Piastowska Gromada”. Czytane głośno książki „Szneka z glancem”, „Knipka dla gzubka”. Czy „Heksa na hulajpecie” wprowadziły dzieci w świat gwary i tradycji”

Warsztaty pokazały, że trzeba jak najczęściej „godać po naszymu”, aby nasza gwara nie uległa zapomnieniu.

VIII Festiwal Fyrtel dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: “Kultura – Interwencje 2022”.

Podsumowania 2021 roku: “Gwarze mówimy TAK!”

Kto jeśli nie my, powinien dbać o kulturowe dziedzictwo lokalnego języka? Mamy przekonanie, że działania wspierające gwarę to właściwy kierunek. W tym roku postawiliśmy zwłaszcza na młode pokolenie.

W ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!” najpierw zaprosiliśmy na rodzinne spotkanie z Juliuszem Kublem, autorem gwarowego przekładu klasyki literatury dla dzieci – „Kubusia Puchatka”. Były więc fragmenty „Misia Szpeniolka” i spektakl w wykonaniu „Pana Walizki”. Gwarę przybliżały także filmiki dla najmłodszych z naszą sprawdzoną biblioteczną bohaterką – „Myszką Marcysią”. Przeprowadzono ponad 60 warsztatów przybliżający lokalny dialekt w grupach przedszkolnych i szkolnych w klasach I – III, a także w Miejskich Świetlicach Socjoterapeutycznych.

Dla koneserów był spacer po historycznych po lokalach gastronomicznych Gniezna w gwarze. Ten kulinarny element pojawił się również we współczesnych lokalach gastronomicznych, gdzie trafiły opracowane w ramach projektu ulotki z przepisem i słownikiem potraw w gwarze. Ogromną popularnością cieszyły się filmy z udziałem prof. Elizy Grzelak, która opowiadała o nazwach topograficznych Gniezna. Warto wspomnieć o torbach z gwarowym słówkiem, które rozdawano podczas spaceru, a także w trakcie imprezy o charakterze kulinarnym – „Restaurant Day”.

Myszka Marcysia i wielkie porządki

Zapraszamy na wyjątkowo zabałaganiony odcinek Myszki Marcysi. Marcysia uczy nas gwary, ale sama chyba powinna nauczyć się porządku. Bo bajzel, czyli bałagan, ma tę nieprzyjemną właściwość, że połyka różne rzeczy (np. broszki!) i potem trudno je znaleźć. Poza tym, tak nugusować to przecież poruta, czy nie?

Cykl „Myszka Marcysia uczy gwary” powstał są w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!”, który uzyskał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

Apetyt na gwarę w wykonaniu Myszki Marcysi

Nauka gwary może być wyjątkowo smakowita. Zwłaszcza, gdy jest się głodnym i gdy znudziły się kanapki z serem. Na szczęście od czego są restauracje na dowóz. Zwłaszcza takie, które w menu mają…gwarę, czyli plendze, sznekę z glancem i pyry z gzikiem. Zapraszamy na drugi wyjątkowo apetyczny filmik gwarowy z Myszką Marcysią.

Cykl „Myszka Marcysia uczy gwary” powstał w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!”, który uzyskał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

Myszka Marcysia uczy gwary: List od kuzynki Leokadii

„Myszka Marcysia uczy gwary!” Ten mały biblioteczny gryzoń, jak zapewne pamiętacie, jest wyjątkowo ciekawy świata. Tym razem Marcysię zaciekawił język, jakim mówi się w Gnieźnie. I takie słowa, jak: kikać, kielochy, iść na szagę czy…kociamber! Koniecznie zobaczcie, co przydarzyło się sympatycznej Myszce. I o co chodzi z tą gwarą!

„Myszka Marcysia uczy gwary” to filmiki gwarowe dla gnieźnieńskich dzieci (i nie tylko) w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

Myszka Marcysia uczy gwary! – ruszyły warsztaty dla dzieci

Mali gnieźnianie poznają elementarz gwary – ruszyły biblioteczne warsztaty gwarowe dla dzieci z gnieźnieńskich przedszkoli oraz szkół podstawowych. Gwary uczy – oczywiście! – Myszka Marcysia, czyli biblioteczna maskotka oraz nasze bibliotekarki. Dzieci poznają słówka gwarowe, dowiadują się czym w ogóle jest gwara i dlaczego nie należy się wstydzić mowy „małej Ojczyzny”. Zabawy ruchowe, plastyczne i animacje to najlepszy sposób edukacji, w tym przypadku gwarowej. A galeria „pyrek” stworzonych przez dzieciaki pokazuje, że gwara może być wspaniałym natchnieniem twórczym!

Warsztaty prowadzone są na podstawie autorskich scenariuszy opracowanych przez pisarkę Agnieszką Gadzińską. Towarzyszą im filmiki gwarowe dla dzieci – pierwszy zostanie wyemitowany już jutro na bibliotecznym profilu FB i Youtubie.

Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna od lat stara się popularyzować gwarę gnieźnieńską, czyli miejscową odmianę dialektu wielkopolskiego. Szereg procesów historycznych i społecznych doprowadził do regresu dialektu regionalnego. Coraz mniej osób posługuje się swobodnie kodem mieszanym, czyli i polszczyzną ogólną, i gwarą. Kampania „Gwarze mówimy TAK!” ma dotrzeć do gnieźnian, w różnym wieku, z jasnym komunikatem – gwara nie jest „gorszą” mową, jest wspólnym skarbem, mową tych ziem i naszych serc, językowym dziedzictwem. Niematerialny charakter gwary powoduje, że nie można jej zamknąć w muzealnej gablocie – żeby przetrwała, trzeba jej używać, mówić nią.

Na zdjęciach dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 7 w Gnieźnie oraz Przedszkola nr 15 „Pszczółka Maja”.

Warsztaty „Myszka Marcysia uczy gwary” przeprowadzone są w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!”, który uzyskał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”. Warsztaty odbywają się pod patronatem Fundacji ABC XXI Cała Polska czyta dzieciom!

Gwarowa mapa Gniezna – onomastyka od kulis

Czy pamiętacie, gdzie w Gnieźnie były ulice: 22 lipca, Młodej Gwardii czy Plac Bohaterów Stalingradu? Dlaczego wolimy mieszkać raczej przy ulicy Rycerskiej niż Polnej? Co wspólnego ma kiosk przy Poczcie Głównej w Gnieźnie z przysłowiowym pruskim porządkiem? Za co otrzymał mandat od policji budowlanej dziadek profesor Elizy Grzelak oraz jak (fascynująco!) wygląda praca badawcza językoznawcy?

Zapraszamy na ostatni, jak zawsze wyjątkowo ciekawy, odcinek „Gwarowej mapy Gniezna”. Prof. Eliza Grzelak odsłania przed nami kulisy onomastyki, jej sekrety i zawiłości. Dowiemy się, skąd się biorą terenowe nazwy własne, jak je rozumieć i interpretować oraz dlaczego nasze potoczne rozumienie tychże nazw często rozmija się z ustaleniami językoznawców.

Cykl „Gwarowa mapa Gniezna – nazwy terenowe” realizowany jest w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

https://www.youtube.com/watch?v=XPR0MTLBpgY

Z gwarą smakuje najlepiej!

Od kuchni – to najsmaczniejszy sposób poznawania nowych miejsc! A co w menu ma Gniezno? Pyry z gzikiem, plendze, sznekę z glacem i …gwarę! W ten weekend „Szef kuchni polecał gwarę”. Takie „gwarowe” wkładki do menu turyści i goście otrzymywali w ten weekend w gnieźnieńskich restauracjach, kawiarniach, pizzeriach oraz w informacji turystycznej „Szlak Piastowski” przy deptaku. Gwarową ulotkę kulinarną opracował Andrzej Malicki, znawca gwary.

Od kilku lat gnieźnieńska Biblioteka Publiczna realizuje projekty promujące tzw. „blubranie”, czyli naszą odmianę dialektu wielkopolskiego. Gwara to nasza mowa codzienna – słychać ją w naszych domach, na fyrtlu, w podwórkach i …w kuchni! Wiele gwarowych określeń to właśnie nazwy kulinarno-spożywcze: kuchennych utensyliów czy właśnie miejscowych specjałów.

Gwara to skarb kultury oralnej, nie da się wiec gwary wsadzić do szklanej gabloty, żeby przetrwała – musi być używana. Musimy nią mówić, nie możemy się jej wstydzić.

Akcja „Szef kuchni poleca gwarę” realizowana była w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

W ten weekend „Szef kuchni poleca…gwarę”!

Co to jest ajntopf, kamsztyk i świętojanki? Jak wyrychtować ślepe ryby z myrdyrdą?

W ten weekend „Szef kuchni poleca gwarę”! Nasze gwarowe „menu” – w formie ulotki – znajdziecie w gnieźnieńskich restauracjach, kawiarniach, pizzeriach, a także Informacji Turystycznej „Szlak Piastowski” przy ul. Chrobrego 40/41. Gwarową wkładkę do menu opracował znawca naszej lokalnej gwary Andrzej Malicki.

Od kilku lat Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna realizuje projekty promujące tzw. „blubranie”, czyli gnieźnieńską odmianę dialektu wielkopolskiego. Gwara to nasza mowa codzienna – słychać ją w naszych domach, na fyrtlu, w podwórkach i …w kuchni! Wiele gwarowych określeń to właśnie nazwy kulinarno-spożywcze: określenia dań, produktów i miejscowych specjałów. Cenimy sobie naszą lokalną kuchnię – pyry z gzikiem, ślepe ryby czy sznekę z glancem. Jest prosta, smaczna i … wielokulturowa – wyczujecie w niej wpływy polskie, niemieckie i żydowskie. Podobnie wielokulturowa jest nasza lokalna mowa. Warto ją pielęgnować!

Akcja „Szef kuchni poleca gwarę” realizowana jest w ramach projektu „Gwarze mówimy TAK!”” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.

„Gwarowa mapa Gniezna” odcinek drugi

Kolejna językoznawcza wycieczka po Gnieźnie – w roli wspaniałej przewodniczki po miejskich nazwach terenowych – prof. Eliza Grzelak.

Tym razem zaczniemy od Targowiska. Jaki jest rodowód tej nazwy i gdzie będą robiły zakupy nasze praprawnuki? Co Bednarski Rynek ma wspólnego z kuflem piwa, a nazwa Cierpięgi z „Jesienią średniowiecza” Huizinga?
Kolejne gnieźnieńskie zagadki terenowe odsłonimy w trzecim odcinku „Gwarowej mapy Gniezna”.

Projekt uzyskał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “Ojczysty – dodaj do ulubionych 2021”.