Dziś w blubrach pojedynczo – dwa słowa, które osobno brzmią „po polsku”, ale już w duecie – gwarowo. W Gnieźnie (i w prawie całej Wielkopolsce), co wieczór tysiące mieszkańców robi łóżka. Nie oznacza to wcale, że jesteśmy miastem stolarzy pracujących na drugą zmianę. Po prostu zamiast łóżka słać, my je …robimy. To oczywiście wpływ języka niemieckiego na dialekt wielkopolski (ścielić łóżko po niemiecku to das Bett (łóżko) machen (robić).
Wpływ języka niemieckiego na naszą gwarę wcale nie jest tak duży, jak się potocznie uważa – około 30% słów gwarowych to germanizmy. Jednakże, oprócz słów zapożyczonych od zachodniego sąsiada, mamy też kalki frazeologiczne, takie jak właśnie „zrobić łóżko”. W tych kalkach słowa są polskie lub mieszane, ale już struktura frazeologizmu jest niemiecka.
Dlatego w Gnieźnie „jak sobie zrobisz łóżko, tak się wyśpisz”, nie?
Inne gwarowe „słówka” z cyklu „Blubry pojedynczo: słownik codziennego użytku” znajdziesz w poprzednich wpisach:
„Dobre książki na lepsze czasy” – to codzienne polecenia lektur dla moli książkowych w każdym wieku. Wprawdzie czytelnicy nie mogą wypożyczać teraz książek, ale mogą przecież robić listę „must read”, czyli spis lektur na przyszłość (kiedy już Biblioteka otworzy swoje podwoje).
„Czy wiedzieliście, że…?” – poniedziałek zapowiada się ciekawie …dla ciekawskich. Każdy tydzień będziemy zaczynać od nowinek i ciekawostek z życia okołoliterackiego. Zapraszamy na naszą stronę internetową i profil FB.
„Biblioteczny kącik myszki Marcysi” – Biblioteka bez czytelników myszkujących między regałami jest wyjątkowo…pusta i cicha. Wie o tym pluszowa myszka Marcysia, która mieszka w Bibliotece i bardzo się stęskniła za rozmowami, szperaniem i szuraniem butów. Na szczęście technologia sprzyja gryzoniom i małym czytelnikom – i na bibliotecznym kanale YouTube bibliotekarze będą czytać opowiadania. W każdy wtorek nowy odcinek.
„Od książki do (małej) sztuki” – czyli „zrób to sam”: od książkowej inspiracji do małego dzieła sztuki. To propozycje dla dzieci oraz duetów dzieci-dorośli na wspólne kreatywne zabawy. Krok po kroku zobaczycie, jak z tego, co zalega w szufladach i biurkach wyczarować czarowne „dziełka” sztuki. Tutorialowe filmiki w każdą środę na profilu FB Biblioteki i jej stronie internetowej.
„Blubry pojedynczo” – nadprogramowy wolny czas niektórzy zamierzają wykorzystać na naukę języka obcego. A gdyby tak – w czasach społecznego dystansu – przypomnieć sobie język bliski sercu, czyli gwarę? W każdy piątek na stronie internetowej Biblioteki oraz FB pojawi się jedno słówko z gwary gnieźnieńskiej ze słowniczka opracowanego przez prof. Włodzimierza Bulikowskiego (z książki „Bądźma ludźmi, tej!”).