Wielkopolskie Zakłady Obuwia „Polania”

Dekada 1970 – 1980 to czas, gdy Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna szeroko rozkłada skrzydła i …wzlatuje. Rozrasta się sieć biblioteczna, powstają nowe inicjatywy, wzrasta księgozbiór, liczba czytelników i więcej jest działań kulturalno-oświatowych.
Dziś przyjrzymy się dwóm powstałym wówczas (dokładnie w 1977) filiom: nr 4 i nr 5. Są przykładem tego, że nic nie istnieje w próżni, a instytucjonalne przejawy życia społecznego, politycznego, kulturalnego, zwykle noszą znamiona swoich czasów. Te dwa wyjątkowe miejsca na bibliotecznej mapie miasta powstały przy gigantach ówczesnego przemysłu Gniezna i okolic. Pierwsza z nich – Filia nr 4 – działała przy Gnieźnieńskich Zakładach Przemysłu Odzieżowego „Polanex” przy ul. Roosevelta 44; druga – Filia nr 5 – znajdowała się w Wielkopolskich Zakładach Obuwia „Polania” na ul. 22 Lipca 10 (obecnie ul. Gdańska). Obie placówki miały za zadanie szerzyć wiedzę i propagować czytelnictwo wśród klasy robotniczej – w tym wypadku wśród zatrudnionych w wymienionych zakładach. Na podstawie porozumień między Biblioteką a Zakładami, ustalano wzajemne zobowiązania. Zakłady udostępniały lokal i dbały o jego utrzymanie; po stronie Biblioteki leżały wyposażenie i obsługa. W ten oto sposób, w przerwach między posiłkami lub po zakończonym dniu pracy, można było zajść do biblioteki i zaopatrzyć się – na przykład- we wzory robótek na drutach, instrukcje zakładania przydomowego warsztatu czy pomocne informacje encyklopedyczne (Wikipedii wszak wtedy nie było) dla dziatwy szkolnej. Lokale nie były zbyt obszerne: 34m² i 72m², ale posiadały kącik czytelniczy pozwalający zapoznać się z bieżącą prasą czy zrobić notatki.
O zamknięciu przyzakładowych filii zadecydowały te same względy, które powołały je do życia – ekonomia. Kiedy w latach 90., w okresie transformacji, oba zakłady dotknął kryzys, kultura i książka musiały się niestety wyprowadzić. 8 października 1992 roku zlikwidowano Filię nr 5. Dom Socjalny, w którym się znajdowała, został przeznaczony na sprzedaż. Zaś Filię nr 4 ostatecznie zamknięto 6 kwietnia 1995 roku, wcześniej przenosząc ją do gorszego lokalu i skracając godziny jej pracy.
Obie filie na pewno spełniły swoje zadanie. Książka i prasa przestały być utożsamiane jedynie z inteligencją (tu rozumianą jako klasa społeczna). Niejako trafiły pod strzechy, czyli zbliżyły się do zwyczajnego życia mieszkańców Gniezna. Życia, w którym ciężko się pracuje, w którym po pracy trzeba zrobić obiad, zatroszczyć się o sweter na zimę, a w wolnej chwili -poczytać.