Kto wczoraj przybył do Starego Ratusza na nasze biblioteczne spotkanie, ten zafundował sobie… żeńską końcówkę dnia. Bo naszą gościnią była… Pani od Feminatywów. Już tytuł wykładu Martyny F. Zachorskiej, „Językowa tradycja czy lewacka nowomowa. Czyli o pani prezes, co prezeską niegdyś mogła być” nie pozostawia wątpliwości – feminatywy stały się polem walki politycznej. A przecież to sprawa – jak dowodziła w swoim wykładzie językoznawczyni – gramatyki, a nie polityki. Co więcej, opór i sceptyczne podejście do używania feminatywów opiera się raczej na przyzwyczajeniach, uprzedzeniach i zwyczajnym braku wiedzy. Chociażby sięganie po argument „dbałości o zachowanie tradycyjnych form” – to właśnie feminatywy, czyli żeńskie nazwy zawodów i funkcji są starszą formą w języku.
Przed II Wojną Światową żeńskie końcówki były stosowane, a maskulinizacja przyszła dopiero w latach 50. XX wieku, jako objaw socjalistycznego postępu językowego. I jak widać męskie końcówki zakorzeniły się skutecznie, skoro przeciwników stosowania feminatywów jest do dziś tak wielu. Pani od Feminatywów pokazała też naturę uprzedzeń wobec ich stosowania – są one zwykle niekonsekwentne i wewnętrznie niespójne. Krytykom przeszkadza, że o kobiecie sterującej samolotem można powiedzieć pilotka, bo to oznacza też czapkę. Ale już nie mają nic przeciwko pączkowi z adwokatem i nigdy nie mylą zamku w Malborku z zamkiem w drzwiach czy kurtce. Uważają, że kierowczyni brzmi śmiesznie, ale nie mają nic przeciwko mistrzyni. Mówią, że nie da się wymówić słowa „chirurżka”, a nie oburza ich „dżdżownica” czy „chrząszcz”. Jak dowodziła prowadząca, nasze uprzedzenia wynikają przede wszystkim z przyzwyczajenia i miną, jeśli tylko osłuchamy się z pewnymi formami. Język nieustannie się zmienia. Na tym polega piękno polszczyzny i jej żywotność.
Warsztaty i spotkania odbywają się w ramach projektu “Laboratorium słowa 2024” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
