Tag: Józef Chociszewski

Podsumowania 2021 roku: “Biografie miasta: Józef Chociszewski”

To nasza pierwsza edycja projektu „Biografie miasta” i mamy nadzieję, że nie ostatnia. Poświęciliśmy ją postaci Józefa Chociszewskiego – niestrudzonego działacza, wydawcy, pedagoga, publicysty i pisarza ludowego, który spędził w Gnieźnie ostatnie lata swojego życia. Mieliśmy nadzieje przypomnieć tę postać Gnieźnianom. W ramach przedsięwzięcia zaprosiliśmy na historyczny spacer śladami Józefa Chociszewskiego, a także wykład poświęcony jego działalności wydawniczej. Wydarzenia otrzymały swoją zdigitalizowaną wersję dzięki zarejestrowaniu ich w materialnie filmowym.
 

Gościliśmy także młodzież ze Szkoły Podstawowej w Chełście – rodzinnej miejscowości Chociszewskiego, która wzięła udział w warsztatach. Wspólnie z uczennicami współpracującej w ramach projektu klasy patronackiej z II Liceum Ogólnokształcącego w Gnieźnie wydaliśmy „Gazetkę Warsztatową”. Był to efekt przeprowadzonych wcześniej warsztatów dziennikarskich i biograficznych.

Młodzi dziennikarze o Józefie Chociszewskim

Zapraszamy na prasówkę! A nasz przegląd prasy zaczynamy (i kończymy) od „Gazetki Warsztatowej”. To efekt pracy młodej redakcji… historycznej. A dokładnie śledztwa dziennikarskiego prowadzonego przez młodzież – uczestników warsztatów – w ramach bibliotecznego projektu „Biografie miasta: Józef Chociszewski”. Przez całą jesień redaktorzy gazetki wcielali się w detektywów-dziennikarzy. Za pomocą kilku dziennikarskich gatunków – wywiadu, sprawozdania, sondy ulicznej i felietonu – tropili historię we współczesności. A głównym powodem tej wyprawy w przeszłość była postać niezwykła – Józefa Chociszewskiego – działacza patriotycznego, pisarza ludowego i wydawcy, który dwie ostatnie dekady życia spędził w Gnieźnie.
 
Żeby zapełnić gazetowe szpalty, na ulicach Gniezna dziennikarski narybek sondował historyczną wiedzę. Redaktorzy gazetki pytali o ulicę Chociszewskiego i o jej patrona: Czy mieszkańcy i turyście wiedzą kim był? Czy pamięć o Chociszewskim jest żywa czy kojarzy się li tylko topograficznie? Sto pytań o Chociszewskiego – podczas wywiadu – usłyszała z kolei regionalistka Wioletta Degórska. Młode redaktorki zajęły się również, pozostającą dotąd w cieniu, żoną Chociszewskiego – Alodią. Czy była typową kobietą XIX wieku i co oznaczało „trwać przy mężu” w jej przypadku? Wreszcie, w Gazetce Warsztatowej znajduje się też sprawozdanie dziennikarskie z pobytu w Gnieźnie uczniów Szkoły Podstawowej w Chełście. Józef Chociszewski patronuje ich szkole. Wiedzą o nim sporo. A mimo to wycieczka do Gniezna poszerzyła ich wiedzę na temat Chociszewskiego. I przysporzyła sporo frajdy.
Redaktorkami wydania Gazetki Warsztatowej były: Anna Gumienna, Zuzanna Kierzek, Aleksandra Król i Iga Nowakowska. W warsztatach wzięli udział uczennice i uczniowie klasy III Liceum Ogólnokształcącego im. Dąbrówki w Gnieźnie oraz Szkoły Podstawowej w Chełście.
 
Warsztaty dziennikarsko-biograficzne były formą nauki historii przez zabawę, czy raczej poprzez dziennikarską pasję. W ten sposób – za pośrednictwem dziennikarskich narzędzi – młodzi ludzie poznali bliżej nie tylko postać Józefa Chociszewskiego, ale też realia XIX-wiecznego Gniezna czasu zaboru pruskiego.
Projekt „Biografie miasta: Józef Chociszewski” realizowany jest w ramach programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Spacer miejski „Śladami Józefa Chociszewskiego”

Dokładnie 11 listopada 2021 roku przypada 107. rocznica śmierci Józefa Chociszewskiego. Pisarza ludowego, redaktora i działacza patriotycznego czasów zaboru. Ta data, 11 listopada 1914 roku, była niczym wróżba – cztery lata później Polska odzyskała niepodległość.

Józef Chociszewski spędził w Gnieźnie dwie ostatnie dekady swojego aktywnego życia. Zresztą „aktywne” to zbyt słabo powiedziane – bo swoją wydawniczą i pisarską działalność prowadził on tytanicznym wysiłkiem.

Pogrzeb Chociszewskiego był wielką manifestacją narodową w Gnieźnie. Tym bardziej dziwne, że pamięć o nim tak bardzo się zatarła. Nasz projekt – „Biografie miasta: Józef Chociszewski” chce ją przywrócić. Polecamy relację ze spaceru po Gnieźnie śladami Józefa Chociszewskiego, który odbył się we wrześniu, a który poprowadziła Wioletta Degórska.

Projekt „Biografie miasta: Józef Chociszewski” realizowany jest w ramach programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

 

Wydawnicza działalność Józefa Chociszewskiego – wykład dra hab. Artura Jazdona

Niezwykła postać i pasjonujący wykład. Dr hab. Artur Jazdon z Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu – na zaproszenie Biblioteki – opowiedział o tytanicznej wydawniczej działalności Józefa Chociszewskiego. Polecamy zapis tego wykładu, który odbył się w gościnnych progach Starego Ratusza w Gnieźnie kilka tygodni temu.

Wykład to część projektu „Biografie miasta: Józef Chociszewski” realizowanego z dofinansowania Muzeum Historii Polski w Warszawie z programu „Patriotyzm Jutra”.

 

 

 

Odwiedziny uczniów i nauczycieli Szkoły Podstawowej im. Józefa Chociszewskiego w Chełście

Cóż to był za intensywny i wyjątkowy dzień. Wyjątkowy ze względu na …wyjątkowych gości! Uczniów i nauczycieli ze Szkoły Podstawowej im. Józefa Chociszewskiego w Chełście. Ten patron to nie przypadek – właśnie tam, w Chełście, urodził się i mieszkał przez pierwsze lata życia Józef Chociszewski. To patron jednej z gnieźnieńskich ulic i bohater naszego bibliotecznego projektu: „Biografie miasta”. Byliśmy ogromnie radzi, że młodzież ostatnich klas tej szkoły przyjechała go Gniezna na warsztaty dziennikarsko-biograficzne dotyczące swojego patrona. I choć tę postać dobrze znają, to na warsztatach mogli spojrzeć na nią pod innym kątem – choćby przez ludzi, którzy jego działalność badają i pamięć o nim pielęgnują.
Jako niezwykle płodnego i nowatorskiego wydawcę przedstawiła go Magdalena Karpińska z naszej Biblioteki. Uczniowie mogli się dowiedzieć, że już ponad sto lat temu byli wydawcy i pisarze, którzy edukowali tak, by nauka była przyjemna – poprzez gry planszowe czy kładli nacisk na ilustracje w książkach. Z kolei regionalistę i reportera Rafała Wichniewicza uczniowie mogli przepytać sami – wcielając się w dziennikarzy – na temat tego, jak wygląda historyczne śledztwo od kulis.
Próbowaliśmy też pokryć białe plamy w biografii żony Józefa Chociszewskiego, Alodji. Bo Chociszewski działał właściwie w tandemie, z tym że jego wspierająca żona pozostawała – jak wiele kobiet w XIX wieku – w cieniu męża. Na koniec Marta Karalus-Kuszczak z Domu Powstańca Wielkopolskiego wzięła na warsztat „bohaterstwo” – czym było w czasie powstania, a czym jest dzisiaj. Tą fantastyczną lekcją żywej historii, która zupełnie nie przypomina szkolnej nudy, zakończyliśmy wizytę w gościnnym Stary Ratusz w Gnieźnie. To właśnie m.in. Stary Ratusz jest naszym parterem w tym projekcie.

Uczniowie z Chełstu przespacerowali się też śladami Józefa Chociszewskiego w Gnieźnie. Odwiedzili między innymi dom w głębi ulicy Chociszewskiego, w którym najprawdopodobniej małżeństwo Chociszewskich spędziło dwie gnieźnieńskie dekady. A nasza biblioteczno-szkolna przyjaźń, której podglebiem jest ten projekt, otrzymała oficjalny stempel w postaci Deklaracji Współpracy, którą podpisali dyrektorzy Biblioteki oraz Szkoły Podstawowej im. Józefa Chociszewskiego w Chełście.

Warsztaty i spacer zrealizowane zostały w ramach projektu „Biografie miasta: Józef Chociszewski” z programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

 

 

Szlakiem Chociszewskiego w Gnieźnie – zapętlone zaułki historii i miasta

Kto spędził sobotę z Józefem Chociszewskim, na pewno nie żałował. W samo południe kilkadziesiąt osób przeszło szlakiem Chociszewskiego przez Gniezno. Spacer poprowadziła Wioletta Degórska, licencjonowana przewodniczka po Gnieźnie, która opracowała autorski Szlak Chociszewskiego. Są na nim miejsca związane z trwającą dwie dekady obecnością Chociszewskiego w Gnieźnie – choćby ulica Franciszkańska, budynek sądu – dawnego więzienia (Chociszewski był aresztowany za swoje patriotyczne wydawnictwa), ul. Łubieńskiego, Chociszewskiego i oczywiście ostatni przystanek – Cmentarz św. Krzyża, gdzie Józef Chociszewski jest pochowany ze swoją żoną Alodją.

Spacer zaprowadził uczestników nie tylko w przeszłość, ale też w nieoczekiwany zaułek miasta i historii. W trakcie spaceru dołączyła do niego mieszkanka ulicy Chociszewskiego, której ciotka mieszkała w tej samej kamienicy, w której żyli Chociszewscy. No właśnie – o tę kamienicę rozbija się cała tajemnica. Istnieje bowiem kilka różnych wersji, gdzie naprawdę Chociszewski spędził dwie gnieźnieńskie dekady. Jednoznaczne rozwiązanie tej zagadki uniemożliwiają supły historii, dokładnie topograficzne zawirowania na przestrzeni lat – zmieniały się nazwy ulic, numeracje. Śledztwo w archiwach nie daje prostych odpowiedzi. Ale może dają je właśnie świadkowie i rodzinne przekazy? Pani Lidia pamięta opowieści ciotki o jej sąsiadach Chociszewskich. Podczas spaceru zaprowadziła uczestników do budynku, w którym mieszkało małżeństwo. Trzeba wejść przez bramę przy ulicy Chociszewskiego 2/3, ten budynek znajduje się w głębi (jest w remoncie). Na zdjęciach Pani Lidia pokazuje okna, które należały do mieszkania zajmowanego przez Chociszewskich (jednocześnie była to też pierwotna lokalizacja wydawnictwa „Gazety Gnieźnieńskiej”).

Józef Chociszewski (1837-1914) był pisarzem ludowym, wydawcą, księgarzem, działaczem społecznym, wielokrotnie więzionym za swoją patriotyczną działalność (walkę z germanizacją za pomocą słowa i edukacji). Dwie ostatnie dekady życia spędził właśnie w Gnieźnie.

Zdjęcia: Anna Farman.

Spacer jest częścią projektu Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna „Biografie miasta: Józef Chociszewski” dofinansowanego w ramach programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Józef Chociszewski – tytan pracy u podstaw. Wykład dra hab. Artura Jazdona

Niezwykła postać, niezwykły wykład. W piątek wieczorem w sali koncertowej Starego Ratusza dr hab. Artur Jazdon z właściwą sobie pasją i ekspresją opowiedział o wydawniczej działalności Józefa Chociszewskiego. A tę Chociszewski prowadził na niezwykłą skalę i w niezwykły również sposób, nawet na tle innych poznańskich wydawców XIX wieku.
 
Józef Chociszewski był tytanem pracy, jego działalność wydawniczą doskonale podsumowują liczby – milionowe nakłady, setki własnych opracowań i książek skierowanych głównie do dzieci z ludu. Silny imperatyw wewnętrzny nakazywał Chociszewskiemu pracę organiczną, edukację u podstaw. Jeżeli o kimkolwiek można powiedzieć, że niósł kaganek oświaty pod wielkopolskie strzechy, to właśnie o Chociszewskim.
Chociszewski był pisarzem ludowym – jego wydawnictwa, mimo iż czasami oceniane jako słabe edytorsko czy nawet merytorycznie, były dopasowane właśnie pod odbiorcę z ludu. Były też dostępne – bo średnio aż cztery razy tańsze niż podobne na rynku. Chociszewski docenił też wagę ilustracji w edukacji oraz wykorzystywał różnorodne i nowatorskie na tamte czasy formy edukowania, choćby gry planszowe.
 
Ta powszechna edukacja dzieci z ludu, walka z germanizacją, kształtowanie patriotycznych postaw pod pruskim zaborem, do których wymiernie przyczynili się wydawcy wielkopolscy, w tym mocno sam Chociszewski, według dra hab. Artura Jazdona, dały plon w postaci powszechnego charakteru Powstania Wielkopolskiego.
Zdjęcia: Anna Farman
 
Wykład dra hab. Artura Jazdona to część projektu „Biografie miasta: Józef Chociszewski” realizowanego w ramach programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Biografie miasta: Józef Chociszewski

Poznaj Gniezno od strony ludzi, którzy je tworzyli!
Ulica Józefa Chociszewskiego to jedno z najpiękniejszych miejsc w Gnieźnie. Tym bardziej zasmuca fakt, iż jej patron dla wielu gnieźnian pozostaje anonimowy, bliżej nieznany, a samo nazwisko kojarzy się li tylko topograficznie. Dlatego projekt „Biografie miasta: Józef Chociszewski” ma zachęcić do poznania tej wyjątkowej postaci.

We wrześniu w ramach projektu „Biografie miasta: Józef Chociszewski” odbędą się:
– 17 września, piątek, godz. 19:00, Stary Ratusz: „Józef Chociszewski – wydawca” – wykład dra hab. Artura Jazdona poświęcony działalności wielkopolskich i poznańskich księgarzy i wydawców okresu zaboru, ze szczególnym uwzględnieniem osoby Józefa Chociszewskiego.

– 25 września, sobota, godz. 12.00, Rynek przy fontannie: spacer miejski śladami Józefa Chociszewskiego w Gnieźnie, poczynając od domu, w którym mieszkał, poprzez redakcję „Gazety Gnieźnieńskiej”, aż po miejsce spoczynku (Chociszewski został pochowany w Gnieźnie). Topografia miasta – ulica im. Józefa Chociszewskiego – ma zaprowadzić uczestników w przeszłość. Spacer będzie omawiał biografię Chociszewskiego w kontekście Gniezna, ale nie tylko – poruszy także wątki prasy tamtych czasów i jej roli w drodze ku późniejszej niepodległości. Chociszewski był bowiem redaktorem naczelnym „Gazety Gnieźnieńskiej” (późniejszego „Lecha. Gazety Gnieźnieńskiej”). Przewodniczką spaceru będzie Wioletta Degórska, licencjonowana przewodniczka po Gnieźnie, znawczyni biografii Józefa Chociszewskiego.

Projekt „Biografie miasta: Józef Chociszewski” realizowany są w ramach programu „Patriotyzm Jutra 2021” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

 

„Biografie miasta: Józef Chociszewski” kolejny projekt z dofinansowaniem

Chwalimy się! Nasz projekt „Biografie miasta: Józef Chociszewski” otrzymał dofinansowanie w prestiżowym programie „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski!
 
Dzięki projektowi będziemy mogli przypomnieć sylwetkę i dorobek patrona jednej z najpiękniejszych ulic w Gnieźnie – Józefa Chociszewskiego!

Program wspiera lokalne fundacje i stowarzyszenia, biblioteki, domy kultury, regionalne muzea z całej Polski skupiające się na pielęgnowaniu i promowaniu lokalnego dziedzictwa, historii oraz kultury.

Spośród blisko 1 000 nadesłanych zgłoszeń, Zespół Sterujący zdecydował w trybie konkursowym o przyznaniu dotacji na realizację 112 projektów, na łączną kwotę prawie 3,9 mln złotych. Dofinansowaniami w wysokości od 5 000 do 63 000 zł wsparto realizację różnorodnych działań edukacyjno-animacyjnych aktywizujących uczestników poprzez współdziałanie i interakcję, popularnonaukowych czy upamiętniających lokalne i ogólnopolskie wydarzenia historyczne. Między innymi są to akcje artystyczno-historyczne, warsztaty, spacery, wystawy czasowe, spektakle, kampanie i akcje społeczne, spotkania ze świadkami historii, a także portale internetowe promujące historię. Są wśród nich zarówno projekty lokalne, obejmujące zasięgiem jedną miejscowość lub gminę, jak i działania ogólnopolskie.Wszystkie one odznaczają się nieszablonowym podejściem do tematu, stymulują aktywność uczestników, a w ich realizację zaangażowani są specjaliści oraz doświadczeni animatorzy.


Wyniki konkursu

Odkrywanie postaci Józefa Chociszewskiego podczas „Nocy Muzeów”

Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna debiutowała w roli współorganizatora tegorocznej „Nocy Muzeów”. Małym, ale słusznym wkładem był spacer śladami Józefa Chociszewskiego. Wiemy, że postać nie jest znana wśród gnieźnian – naszym zdaniem niesprawiedliwie.
Kiedy w 1895 r. Chociszewski przyjechał do Gniezna nie mógł się spodziewać, że zostanie tu do swej śmierci w 1914 r. Jako uznany już wydawca i literat, przybył by objąć posadę redaktora naczelnego pierwszego polskiego pisma – „Gazety Gnieźnieńskiej” (późniejszego „Lecha. Gazety Gnieźnieńskiej”). Kondukt żałobny, który odprowadził ciało tego niestrudzonego w swej pracy i myśli człowieka, był pretekstem do demonstracji patriotycznej jego współczesnych. Miejsce jego pochówku, a także ulica jego imienia to dowód wdzięczności obywateli Gniezna dla nieprzejednanej postawy. Był bowiem Chociszewski niezłomnym propagatorem Polski i polskości, którą w czasach zaborów krzewił słowem i czynem. Jako wydawca i jako działacz społeczny szczególnie upodobał sobie najbiedniejsze warstwy społeczne – chłopów i robotników.
Uczestnicy spaceru mieli okazję poznać szczegóły jego pogrzebu, zobaczyć prawdopodobne miejsce pierwszej redakcji „Gazety gnieźnieńskiej”, zapoznać się z „więzienną” kartą życiorysu bohatera spaceru a także przekonać na jak niewiarygodną skalę, już u schyłku życia, wydawał on karty pocztowe, gry towarzyskie, mapy, obrazy oleodrukowe, których produkcja wydawnicza wyniosła 5 milionów egzemplarzy.
W tym roku minie 106. rocznica śmierci Józefa Chociszewskiego.
Autorką spaceru była Wiola Degórska – licencjonowana przewodniczka po Szlaku Piastowskim, przy wsparciu Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna.

 

Zdjęcia: Przemysław Degórski