13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spektakl „Merylin Mongoł” Teatru Wszelki Wypadek

Finałowy wieczór Pretekstów zakończył się brawurowo – ten przymiotnik najlepiej oddaje to, co wydarzyło się w sali koncertowej Starego Ratusza. Spektakl „Merylin Mongoł” Teatru Wszelki Wypadek nie pozwoli dziś zapewne usnąć spokojnie wielu jego widzom. Siła dramatu Nikołaja Kolady i znakomita, przejmująca gra aktorska wywołały grad oklasków i uznanie dla interpretacji Tomasza Kujawskiego.
To gorzko-gorzka, momentami brutalna, a od początku do końca przejmująca opowieść o pragnieniu wyrwania się z beznadziei – daremnym i równie beznadziejnym. Pragnieniu odmiany i ucieczki ze świata, w którym nawet koniec świata jawi się jako scenariusz optymistyczny. Bo przed trzęsieniem ziemi uchroni schron, a przed beznadzieją życia schronić się nie da. Nie w miejscu, w którym nie da się odetchnąć – dosłownie i w przenośni.
Dziś już żegnamy się z Państwem – publicznością Festiwalu Literackiego PRETEKSTY. Bardzo dziękujemy za cztery wspólne dni i zapraszamy jutro – do biblioteki, po literaturę.
Festiwal organizują: Miasto Gniezno wraz z Biblioteką Publiczną Miasta Gniezna.
Wsparcia udzielają partnerzy: Wielkopolska Izba Gospodarcza, Miejski Ośrodek Kultury, Stowarzyszenie “Ośla Ławka”, Klub Krytyki Politycznej w Gnieźnie, GUTW, IKE, Biblioteka Pedagogiczna w Gnieźnie, KDoK, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich.
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spotkanie z Katarzyną Michalczak

Niezwykle szczere, wartościowe i dodające otuchy oraz… odwagi było dzisiejsze spotkanie, które rozpoczęło 4. dzień Festiwalu Preteksty. Katarzyna Michalczak, poetka, prozaiczka, socjolożka i mama syna z zespołem Aspergera przyjechała do Gniezna spotkać się z czytelnikami swojej głośnej książki „Synu, jesteś kotem”.
W rozmowie z Agnieszką Antosik pojawiło się spekturm… tematów, które porusza książka, a której lektura do głębi porusza czytelników, często rodziców dzieci nieneurotypowych. Jak powiedziała w rozmowie Katarzyna Michalczak, książkę pisała przede wszystkim dla siebie samej, żeby wyrzucić i przepracować swoje własne niełatwe doświadczenie z wychowywaniem syna w spektrum autyzmu. Diagnoza była dla niej olśnieniem – okazała się też zwyczajnie przydatna w polepszeniu społecznego funkcjonowania syna, choćby w szkole. Wcześniej jej dziecko odbierano jako niegrzeczne. Jasna diagnoza stała się więc jak niczym widoczna chorągiewka, którą można pomachać, by wskazać innym w czym tkwi problem i jak należy podchodzić do dziecka w spektrum.
„Synu, jesteś kotem” to boleśnie szczery zapis jej doświadczeń, w tym dochodzenia do diagnozy i pogodzenia się z tym, że rodzicielskie oczekiwania i wyobrażenia o dziecku spełnić się nie mogą. Jak zauważyła autorka, w ostatnich latach akceptacja dla nieneurotypowości rośnie, i w skutek edukacji, i pojawiania się tego tematu w przestrzeni publicznej. Tak też traktuje swoją osobistą opowieść, w której zresztą oddaje głos synowi. Jako społeczeństwo powoli zaczynamy się otwierać na inność. Ale i sama Katarzyna Michalczak, po roku od napisania książki, patrzy na swoje doświadczenia nieco inaczej, gdyż – jak przyznała, a było to pierwszy publiczne wyznanie – w międzyczasie zautodiagnozowała się jako osoba z ADHD. Więc teraz, wstecz, swoje macierzyńskie zmagania postrzega jako zetknięcie dwóch nieneurotypowości.
Podczas rozmowy, także wśród pytań czytelników, pojawiło się wiele dodatkowych kwestii: wsparcia systemowego osób nieneurotypowych, kultury terapeutycznej czy wreszcie osobistych próśb o radę. Na koniec spotkania znalazł się też czas na pytania dotyczące innych artystycznych działań Katarzyny Michalczak, dla której tworzenie jest – jak podkreślała dopytywana przez prowadzącą – rzecz najważniejszą. A jest to twórczość wieloraka – poezja, rysunek, śpiew, joga, masaże, twórcze przetwarzanie snów. Można by rzec – całe spektrum artystycznych wcieleń w jednej osobie.
13. Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : panel „Strategie i bezpieczeństwo”

Festiwalową sobotę zakończył ponad dwugodzinny panel „Strategie i bezpieczeństwo”. W auli IKE UAM – wypełnionej do ostatniego miejsca – rozmawiali zaproszeni goście: dr Jacek Bartosiak – prawnik, dr nauk społecznych, ekspert ds. geopolityki i strategii. Autor książek i bloga na temat geostrategii Stanów Zjednoczonych, Chin i Rosji: „Najlepsze miejsce na świecie. Gdzie Wschód zderza się z Zachodem” (2023), “Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju” (2018), “Pacyfik i Eurazja. O wojnie” (2016); Marek Budzisz – dziennikarz, działacz polityczny i analityk. Zajmuje się tematyką Europy Wschodniej w wymiarze społeczno-politycznym. Autor książek o tematyce gospodarczej i geopolitycznej „Samotność strategiczna Polski” (2022), „Wszystko jest wojną. Rosyjska kultura strategiczna” (2021) oraz gen. Waldemar Skrzypczak – generał broni SZ RP w stanie spoczynku. Oficer dyplomowany wojsk pancernych. W latach 2008-2009 dowódca wojsk lądowych. Od 2011 doradca ministra obrony, a w latach 2012-2013 podsekretarz stanu w MON. Współautor książki „Moja wojna”– wspólnie z M. Majewskim, P. Reszką (2010) oraz wywiadu-rzeki „O wojnie w Ukrainie i bezpieczeństwie Polski”(2022). Z panelistami rozmawiała dr Katarzyna Jędraszczyk (Uniwersytet im. A. Mickiewicza – Instytut Kultury Europejskiej w Gnieźnie).Punktem wyjścia i polem tematycznym panelu była oczywiście sytuacja geopolityczna po wybuchu wojny w Ukrainie. Wojna spowodowała, że poczucie bezpieczeństwa w naszej części Europy zmieniło się fundamentalnie. Wśród tematów pojawiły się zatem takie kwestie, jak: kultura strategiczna, rozwój polskich sił zbrojnych, scenariusze geostrategiczne dla Polski i świata, zaangażowanie i gwarancje NATO, armia nowego wzoru czy kwestie poboru powszechnego czy dowodzenie scentralizowane vs zdecentralizowane. Całe spotkanie – w tym także pytania od publiczności – było rejestrowane: można je zobaczyć tutaj.

Spotkanie odbyło się dzięki współpracy Wielkopolskiej Izba Gospodarczej, Instytutu Kultury Europejskiej UAM oraz Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna. Zostało zorganizowane w ramach 13. Festiwalu Literackiego PRETEKSTY, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

13. Festiwal Literacki PRETEKSTY : spotkanie z Cezarym Łazarewiczem

Sobotę, trzeci dzień Pretekstów, rozpoczęło bardzo ciekawe spotkanie z reportażystą Cezarym Łazarewiczem. Ciekawe już przez same tematy, które podejmuje w swoich reporterskich śledztwach autor – sprawy głośne i kontrowersyjne, takie jak sprawa Gorgonowej, śmiertelne pobicie Grzegorza Przemyka (za którą otrzymał Nagrodę Literacką NIKE) i wreszcie, w ostatniej książce sprawę śmierci Stanisława Pyjasa. Właśnie tej książki – „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa” – głównie dotyczyła rozmowa, którą poprowadził dziennikarz Aleksander Karwowski. Książka nie przeszła bez echa – wywołała wiele polemik, gdyż według śledztwa Łazarewicza, a wbrew utrwalonej legendzie, Pyjas – student polonistyki z Krakowa, zaangażowany w działalność nieformalnej grupy studenckiej – nie został wcale zamordowany (w 1977 roku) przez esbecję, a po prostu zginął w wyniku wypadku. To wniosek po niemal 5 lat pracy autora, który prześledził 90 teczek w archiwum IPN, rozmawiał z ponad 80 osobami związanymi z tą sprawą. Analogii z bohaterem poprzedniej książki być nie może – w sprawie śmiertelnie pobitego Grzegorza Przemyka esbecja próbowała sprawę zaciemnić, w przypadku Pyjasa – sama starała się wszystko rozjaśnić. Łazarewicz podkreślał, że jego ostatnia książka jest o tym, jak powstaje mit – bo sprawa Pyjasa o historia zmitologizowana, zwłaszcza w Krakowie, gdzie autor jest teraz persona non grata.
Rozmowa o ostatnim śledztwie była punktem wyjścia do opowieści o pracy reporterskiej i reportażu jako takim. Jak mówił gość, dla niego w reportażu najciekawsza jest prawda oraz emocje, ale oczywiście reportaż musi być dobrze udokumentowany. Łazarewicz opowiadał też o kulisach pracy przy wcześniejszych reporterskich śledztwach. I o swojej pracy dziennikarskiej. Wspomniał, że w Gnieźnie był wcześniej jeden raz – właśnie jako dziennikarz podczas pielgrzymki Jana Pawła II. Jak zabawnie podsumował, do Gniezna przyjeżdża tylko dla papieża i czytelników.
13. Festiwal Literacki Preteksty dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.